Guzy komórek tucznych (MCT). Wielu z nas słyszało tę nazwę, ale co to są komórki tuczne? Skóra jest zbudowana z dwóch warstw, cienkiej warstwy zewnętrznej - naskórka (epidermis) oraz grubszej tkanki zwanej skórą właściwą (dermis). To wszystko jest powiązane z leżącymi pod spodem tkankami i organami przez warstwę podskórną (subcutis). W skórze właściwej znajdują się cebulki włosowe, końcówki nerwowe, gruczoły potowe oraz komórki tuczne. Komórki tuczne sterują wieloma reakcjami alergicznymi organizmu. Kiedy organizm wejdzie w kontakt z alergenem, komórki tuczne uwalniają ziarenka zawierające histaminę. W przypadku przebiegu serii zdarzeń powstaje w końcu opuchlizna.

     Czasem jednak te komórki tuczne zaczynają rozwijać sie w sposób niekontrolowany. Co najmniej 25 % wszystkich guzów skórnych u psów to guzy komórek tucznych. Połowa z tych guzów jest złośliwa. Większość z nich objawia się jako wypukła gruzełkowata narośl  wyczuwalna jako miękka aż do twardej. 10-15 % z nich jest nie do odróżnienia od cyst tłuszczowych, które leżą pod skórą w warstwie podskórnej (subcutis). Połowę z nich znajduje się na korpusie zwierzęcia, 40 % na nogach, a 10 % na głowie lub na szyi. Chociaż guzy te mogą być znajdywane wszędzie, włącznie z wątrobą, śledzioną, szpikiem kostnym, większość guzów komórek tucznych jest znajdywana na skórze. Wydaje się, że istnieje skłonność rasowa do guzów komórek tucznych u bokserów, Boston terierów, buldogów i bullterrierów, które są najczęściej wymieniane, jako rasy ryzyka. Guzy komórek tucznych mogą się przytrafić psom w każdym wieku, ale typowo były one znajdywane u psów w wieku średnim lub starszym, średnio w wieku 8,5 lat. Znajdywano je równomiernie zarówno u samców, jak i samic, nie ma predyspozycji płciowej. Uważa się, że dziedziczenie odgrywa rolę. Innymi czynnikami ryzyka  są infekcje wirusowe, miejsca wcześniejszych zranień, a także oparzeń.

     Kiedy codziennie pieścisz psa sprawdzając starannie czy ma jakieś nowe guzki i znajdujesz coś nowego - guzek, narośl lub opuchliznę. Co teraz? Idziesz do lekarza weterynarii i prosisz go, aby wykonał cienkoigłowe pobranie próbki z podejrzanego miejsca. Pobiera on nieco komórek do strzykawki. Może sprawdzić nieco komórek w palcach, komórki z cysty tłuszczowej (lipomy) wyczuwa się wyraźnie jako tłuste. Jeśli ta mazistość nie jest wyczuwalna, próbka będzie przygotowana do sprawdzenia w laboratorium. Jeśli w raporcie z laboratorium będzie stwierdzony guz komórek tucznych powinien być zaplanowany następny krok. Opcjami są zabieg chirurgiczny, chemioterapia, radioterapia lub kombinacja powyższych procedur. Radioterapia powinna być zastosowana, gdy guz jest nie do zoperowania, guz nie został lub nie mógł być całkowicie usunięty, albo też po zabiegu chirurgicznym, aby zapobiec nawrotowi guza. Chemioterapia w tym przypadku nie jest taką za jaką, jest uważana, jest to bowiem Prednisone. (Uwaga: chemioterapia u psów nie jest tak wyniszczająca organizm, jak u ludzi. Otrzymują one niższe, częstsze dawki, a efekty uboczne są zazwyczaj minimalne.) Steroidy - Prednisone lub Prednisolone - są najbardziej efektywnymi lekami do zwalczania guzów komórek tucznych. Są one stosowane do leczenia nowotworu złośliwego, jeśli występują przerzuty (przerosty do innych miejsc w organizmie), do pomocy w wydzieleniu się guza komórek tucznych przed zabiegiem chirurgicznym, lub by pomóc zapobiegać przerzutom po zabiegu chirurgicznym.

   Zabieg chirurgiczny jest preferowanym wyborem leczenia. Guz normalnie składa się z widocznie dobrze wydzielonego jądra, lecz występuje otoczka komórek w normalnie wyglądającej tkance wokół jądra. Chirurg powinien zatem usunąć guza wraz z 3-5 cm warstwą otaczającej tkanki. Wtedy guz jest przesyłany do analizy przez patologa. Dokonana jest gradacja guza, by pomóc lekarzowi weterynarii w określeniu najlepszej opcji leczenia. Guz jest badany pod kątem jak dobrze są zróżnicowane komórki. Jak może pamiętamy z podstaw biologii, standardowa komórka zbudowana jest między innymi z błony komórkowej i jądra, mniej więcej jak długa skrzynka z piłką w środku. Jest to dobrze zróżnicowana struktura. Lecz kiedy komórki rakowe rosną poza kontrolą, struktura ta zostaje zniszczona i zwykle powstaje amorficzna (niekształtna) masa z wieloma jądrami i bardzo małą ilością błon komórkowych. Nazywa się to guzem anaplastycznym (ana=opóźniony, plasia=wzrost), i nie jest wystarczająco zróżnicowanym, nawet aby określić typ występujących komórek nowotworu złośliwego raka. Guzy anaplastyczne są bardzo agresywnymi , szybko rozrastającymi się rakami. Guzy stopnia I są dobrze zróżnicowane i nie są bardzo agresywne. Guzy stopnia II mogą być trudne do oszacowania. Jeśli są one dobrze zróżnicowane i zlokalizowane podobnie, jak guzy stopnia I, mogą być zazwyczaj leczone z umiarkowanym podejściem. Jeśli komórka zawiera wszystkie elementy, lecz ze słabo zróżnicowaną strukturą komórkową lub jeśli guzy komórek tucznych zostały wykryte w wielu miejscach,  powinny  być leczone bardzo agresywnie. Niektórzy weterynarze nazywają ten stopień II agresywnym. Guzy stopnia III są bardzo agresywne i słabo zróżnicowane. (Uwaga, niektóre laboratoria stosują przeciwne stopniowanie, więc trzeba uważnie wysłuchać, zanim się wpadnie w panikę!) Ponadto próbki biopsji powinny być badane, czy jakichś komórek nowotworowych złośliwych nie ma na krawędziach próbki. Jeśli żadne nie zostały znalezione, krawędzie określa się jako „czyste". Jeśli komórki nowotworowe zostały znalezione gdziekolwiek na krawędziach, , krawędzie są brudne. Ale należy pamiętać, że patolog nie jest w stanie skontrolować wszystkich komórek na krawędzi, więc raport o czystych krawędziach nie jest gwarancją , że cały nowotwór został usunięty.

     Dla następnego kroku podczas planowanego leczenia pożytecznie jest zastosować narzędzia utworzonego przez Światową Organizację Zdrowia zwanego Systemem Klinicznego Etapowania.

Stadium I            - samotny guz ograniczony do skóry właściwej (dermis) bez oddziaływania na węzeł chłonny
Stadium II           - samotny guz z miejscowym oddziaływaniem na węzeł chłonny
Stadium III          - wielokrotne guzy skórne z lub bez oddziaływania na węzeł chłonny
Stadium IV          - jakikolwiek guz z miejscowym przerzutem lub nawrót z przerzutem

     Typowe leczenie chemoterapeutyczne powinno zaczynać się Prednisonem, a jeśli nie ma oczekiwanej reakcji po dwóch tygodniach, zastosowanymi lekami winny być Cyclophosphamide, Vinblastine oraz Prednisone (CVP). Zasadniczo powinien być użyty Tagamet, by zminimalizować podrażnienie żołądka przez Prednisone, jak również aby przeciwdziałać histaminom uwalnianym przez istniejące komórki tuczne. (Uwaga: histaminy mogą powodować , że miejsca nacięć chirurgicznych będą się goić wolniej niż normalnie.) Typowymi opcjami leczenia dla różnych stadiów są:

I              chirurgiczne usunięcie guza
                       Czyste obrzeża - brak dalszego leczenia
                       Brudne obrzeża - szersze wycięcie chirurgiczne lub radioterapia

II             chirurgiczne wycięcie
                       Czyste obrzeża - Pred przez co najmniej 6 miesięcy
                       Brudne obrzeża - szersze wycięcie chirurgiczne i Pred, lub radioterapia i Pred

III i IV      miejscowa terapia (chirurgia) jeśli możliwe, Pred i CVP

     Tak więc proszę pamiętać, ZAWSZE sprawdzać guzki i narośla i ZAWSZE dawać je do sprawdzenia przez lekarza weterynarii.  Należy tu być wytrwałym i nie zachowywać się jak ignorant!

2.1. Przypadki chorobowe opisane przez właścicieli berneńczyków 

ELGA walczyła przez kilka lat z guzem komórek tucznych. Pierwszy  guz został znaleziony na tylnej nodze tuż powyżej stawu skokowego, kiedy Elga miała prawie 7 lat. Jeden z weterynarzy radził amputować nogę, ale dokonano tylko usunięcia guza. Dodatkowo została znaleziona i usunięta z klatki piersiowej mała (jak sądzono) lipoma.  Podczas zabiegu chirurgicznego na nodze i pooperacyjna patologia wykazała, że całkowite wycięcie guza do czystej tkanki nie było możliwe ze względu na lokalizację guza. W nogę na kilka tygodni został wstrzyknięty Pred, a Elga została też poddana doustnej codziennej kuracji lekami Pred oraz Tagamet.  Kilka tygodni później guz na klatce piersiowej powrócił. Tym razem został on usunięty do czysta wraz z wieloma leżącymi pod spodem mięśniami, a w oba miejsca znów wstrzyknięto Pred na kilka tygodni. Sześć miesięcy po zabiegu chirurgicznym, gdy nie było oznak nawrotu guza komórek tucznych, a Elga była szczęśliwa i zdrowa, podjęto decyzję zmiany leków.  Do programu dodany został środek  Vincristine ponieważ statystyka wykazała, że doustne stosowanie Pred i Tagamet  powyżej 6-9 miesięcy posiada malejący wpływ na Typ II agresywnego guza komórek tucznych. Vincristine IV został zaordynowany przez lekarza weterynarii co 4-6 tygodni przez następne 3 lata. [Pred i Tagamet były również kontynuowane]. Rok i 9 miesięcy później Elga wyglądała wspaniale, gdy nowy guz znaleziono na prawym łokciu. Okazało się, że jest to guz komórki wrzecionowatej, miejscowo bardzo agresywny, ale łatwy do usunięcia i wyleczenia. Dodatkowe typy nowotworów są charakterystyczne dla hamującego systemu immunologicznego (hamowanie spowodowane chemią). Zostały zastosowane steroidy by ograniczyć guza przed jego wycięciem. Elga stała się zdrowa, aktywna, o doskonałej wadze i kondycji i całkowicie normalna nawet po 3 i ½ latach chemioterapii. Żyła do ponad 10 lat. Wtedy pojawił się ponownie i w tym samym miejscu guz komórki wrzecionowatej, lecz przed zabiegiem chirurgicznym stwierdzono, że nowotwór znacznie  zaatakował śledzionę.

9-letnia PANDA miała guza komórek tucznych usuniętego z łokcia. Rok później nastąpił nawrót i znów guz był usunięty. Panda żyła aż do swych 12. urodzin, wtedy wystąpił problem na nodze. Właścicielka PANDY zwróciła uwagę, że zabieg chirurgiczny u berneńczyka powyżej 10. roku życia jest trudny dla psa, z powolnym okresem gojenia się, a pies wygląda na bardzo cierpiącego.

7-letnia KARI miała guz komórek tucznych na wewnętrznej stronie górnej powieki. Guzek wyglądał na nieszkodliwy i został znaleziony ponieważ wystąpiła opuchlizna ponad okiem. Kari leczono radioterapią przez  okres 3 tygodni, 5 zabiegów w ciągu tygodnia. Była intubowana podczas zabiegu (dla anestezji) i kurację przeszła z pewnymi trudnościami. Cztery lata później Kari czuła się nadal dobrze bez nawrotu komórek tucznych, choć włosy nigdy nie odrosły jej na powiece.

BESS miała guza, który pojawił się w ciągu nocy na jej lewym łokciu. Miał on rozmiary piłki golfowej. Bess miała dwa zabiegi chirurgiczne i leczenie Prednisone.

4-letnia JESSIE miała małego guza komórek tucznych, który został usunięty z jej dolnej powieki.  Podjęto decyzję, by nie stosować Pred, a obserwacja była jedynym sposobem leczenia. Jessie miała jeszcze dwa dodatkowe guzki – na szczęście były to guzki tłuszczowe, a nie guzy komórek tucznych.

6,5-letni ZEPHYR miał guzek na przedniej nodze, który został usunięty w dwa tygodnie po znalezieniu. Był to guz stopnia pierwszego, dobrze wydzielony guz komórek tucznych. Badania wykluczyły przerzuty choroby, więc zadecydowano, że obserwacja będzie wszystkim, co jest niezbędne w zakresie leczenia.

BANDIT miała 5 lat, gdy wystąpił u niej guzek za uchem, a kiedy niepokojąco zmienił rozmiary, został natychmiast usunięty. Zdiagnozowany został jako guz komórek tucznych. Po zabiegu Bandit wróciła do domu skowycząc z bólu z powiększającym się brzuchem. W obawie przed wzdęciem wróciła do weterynarza na całonocną obserwację. Nie było wzdęcia, lecz nigdzie nie znalazłem odpowiedzi dlaczego się tak zdarzyło, być może wypiła za dużo wody lub być może była to reakcja po anestezji.  
   Cztery miesiące później znaleziono nowego guza komórek tucznych na boku Bandit. Został on usunięty, był to guz typu I, a weterynarz zastosował inną anestezję i monitorował Bandit w ciągu nocy.
   Trzy miesiące później znaleziono 8 następnych guzów między innymi na klatce piersiowe. Zostały usunięte, a większość okazała się guzami komórek tucznych stopnia I, kilka było niejasnych i kilka było tkanką tłuszczową.
   Z powodu problemów żołądkowych, jakie miała Bandit zrezygnowano z chemioterapii. Weterynarz holistyczny próbował stosować pewną terapię ziołową, ale problemy żołądkowe Bandit nie pozwoliły na dłuższą kurację. Holistyczny weterynarz uważał, że problemy żołądkowe mogły mieć coś wspólnego z guzami komórek tucznych.

MAGGIE miała guzek, który nagle pojawił się na jej przedniej nodze, a po dwóch dniach jego rozmiary powiększyły się ponad dwukrotnie. Wyglądał jak cysta tłuszczowa, więc został odessany. Badanie laboratoryjne wykazało jednak, że jest to guz komórek tucznych I stopnia w pełni zamknięty w sobie. Został natychmiast usunięty, dalsze leczenie nie było konieczne oprócz ciągłego monitorowania, czy nie pojawią się jakieś nowe guzki.

2.2. Kliniczne i patologiczne właściwości mastocytozy układowej* u 16 psów

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3506091
Department of Veterinary Clinical Sciences, Ohio State University w Columbus 

Przedstawia się kliniczne i patologiczne właściwości mastocytozy układowej u 16 psów. Nie ujawniono rasy ani płci psów wybranych do badań, a średni wiek wyniósł 9,5 lat. W 14 z 16 przypadkach był pierwotny skórny guz komórek tucznych (MCT).
- Kiedy lokalizacja guza skórnego została porównana z poprzednimi raportami, nie było   związku między jego lokalizacją
  a ustrojowym rozszerzaniem.
- Najczęściej występującymi objawami związanymi z guzem skórnym były miejscowe rozszerzenia, obrzęki, owrzodzenia,
  stany ropne. Były one obecne u 12 psów (69 %).
- Oznaki ustrojowego stanu chorobowego, łącznie z anoreksją, wymiotami i biegunką, obserwowane były u 8 psów (50 %).
- Guzy inne niż skórne, z najbardziej zgodnymi fizycznymi i radiograficznymi nieprawidłowościami, obejmowały powiększenie
  węzłów chłonnych, powiększenie śledziony oraz powiększenie wątroby.
- Eozynofilia** i bazofilia*** były stwierdzone odpowiednio u 2 i 5 psów.
- 6 psów miało zwiększoną ilość komórek tucznych w krwi obwodowej lub w rozmazie górnej warstwy skrzepu.
- 5 z 9 ocenianych psów miało zwiększoną liczbę komórek tucznych w próbce szpiku kostnego.
- Zasysanie szpiku kostnego do diagnozowania mastocytozy jest metodą lepszą zarówno od krwi obwodowej jak i od
  rozmazu górnej warstwy skrzepu.
- Nieprawidłowości skrzepowe były zaobserwowane u 3 z 5 badanych psów.
- Przy użyciu konwencjonalnego histomorfologicznego systemu gradacji, 10 z 13 (77 %) guzów zostało sklasyfikowanych jako
  stopień III lub niezróżnicowane, a w porównaniu z poprzednimi raportami o skórnych guzach komórek tucznych, były
  nadreprezentowane.
- 88 % psów zmarło lub było poddane eutanazji z powodu nowotworów.
- Sekcja zwłok wykazała, że powszechnie dotkniętymi organami były węzły chłonne, śledziona, wątroba i szpik kostny; 4 psy
  miały wrzody dwunastnicy.

1. Rozdział: Przegląd

Guzy komórek tucznych zwane również mastocytomą pojawiają się najczęściej na skórze. Rozwijają się one z normalnych składników tkanek organizmu zwanych komórkami tucznymi, które odgrywają rolę w procesie naprawy tkanki przez uwalnianie mediatorów stanu zapalnego.
Złośliwe guzy komórek tucznych mogą przenikać do węzłów chłonnych, śledziony, wątroby i szpiku kostnego. Guzy komórek tucznych są najczęściej spotykanymi guzami u psów, stanowiąc około 20 % wszystkich guzów skóry. Przyczyna guzów komórek tucznych jest nieznana.
Psy, u których rozwijają się guzy komórek tucznych, są często starsze (zwykle 8-9 lat), choć choroba może wystąpić u psów w każdym wieku.  

Na co zwracać uwagę 

• Okrągłe ruchome guzki w skórze
• Brak apetytu
• Wymioty
• Ból brzucha
• Czarne smoliste stolce z powodu krwawienia z górnych dróg jelitowych

Diagnoza

Potrzebne są badania diagnostyczne aby rozpoznać guzy komórek tucznych oraz wykluczyć inne schorzenia, które mogą wykazywać podobne objawy. Badania powinny obejmować:  

• Pełna historia choroby i gruntowne badanie fizykalne
• Pobranie igłą próbki guzka oraz próbek z wszelkich powiększonych węzłów chłonnych. Pobrany materiał jest nanoszony na płytki szklane i przedstawiony do oceny cytologicznej przez weterynarza patologa.
• Pełna liczba leukocytów (hemogram lub CBC) dla oceny niedokrwistości, niskiej liczby płytek krwi lub oznak stanu zapalnego. Krążące komórki tuczne są rzadko znajdywane u zwierząt z chorobą układową komórek tucznych.
• Biochemiczny profil surowicy dla oceny ogólnego stanu zdrowia psa oraz do określenia stopnia wpływu guza komórki tucznej na inne systemy organizmu.
• Analiza moczu, aby ocenić funkcję nerek i zbadać na infekcję dróg moczowych
• Grubowarstwowy rozmaz krwi dla poszukiwania rzadkich krążących komórek tucznych
• Obraz rentgenowski brzucha do oceny wielkości wątroby i śledziony
• USG jamy brzusznej, jeśli potrzebna jest szersza ocena wątroby i śledziony do wykrycia guzków i nienormalnych zgrubień tkanki w obrębie śledziony lub wątroby; obraz rentgenowski pokazuje jedynie ogólne powiększenie
• Cienkoigłowe pobranie i cytologiczna ocena szpiku kostnego, jeśli generalnie istnieje podejrzenie choroby komórek tucznych
• Cienkoigłowe pobranie i cytologiczna ocena śledziony, jeśli istnieje podejrzenie mastocytomy śledzionowej
• Chirurgiczne usunięcie podejrzanego guza skórnego poprzedzone histopatologiczną oceną weterynarza patologa (biopsja wycięciowa). To może uleczyć małe dobrze wydzielone guzy komórek tucznych skóry przewidzianej do wykonania szerokiej interwencji chirurgicznej

Leczenie

Leczenie guzów komórek tucznych może obejmować jedną lub więcej następujących czynności: 

• Szerokie chirurgiczne wycięcie (usunięcie) ze skóry dobrze zróżnicowanego guza komórek tucznych
• Radioterapia do miejscowego sterowania mniej dobrze zróżnicowanego guza skórnego
• Chemioterapia w wybranych przypadkach

Opieka domowa i zapobieganie

Pies powinien być badany przez lekarza weterynarii, jeśli zostanie zauważony jakikolwiek guzek na jego skórze. W celu określenia charakteru guzka może być przeprowadzone cienkoigłowe pobranie próbki lub biopsja chirurgiczna. Większość guzów skórnych u psów ma charakter łagodny, lecz wczesne wykrycie i leczenie guzów złośliwych, zwłaszcza guzów komórek tucznych, może znacząco wpłynąć na długoterminowe rokowanie dla zwierzęcia.
Żaden ze sposobów ochrony przed rozwojem guzów komórek tucznych nie może być polecany, gdyż przyczyna tych guzów jest nieznana. Ważne jest dokładne monitorowanie zwierzęcia, szczególnie kiedy dotyczy to jednej z ras uznanych za rasę zwiększonego ryzyka. Jeśli zostanie zauważony guzek w skórze zwierzaka, guzek ten powinien być zbadany przez lekarza weterynarii tak szybko, jak to możliwe. 

2. Rozdział: Informacje szczegółowe

Guzy komórek tucznych czyli mastocytomy powstają zazwyczaj na skórze. Rozwijają się one z normalnych składników tkanek organizmu zwanych komórkami tucznymi, które normalnie odgrywają rolę w procesie naprawy tkanek przez uwalnianie mediatorów stanu zapalnego.
Guzy komórek tucznych różnią się w znaczącym stopniu w swym zachowaniu biologicznym. Niektóre guzy komórek tucznych zachowują swą pierwotną lokalizację w dłuższym okresie, a inne atakują miejscowo obszary wywołując wiele stanów zapalnych i ostatecznie dają przerzuty lub rozprzestrzeniają się do odległych miejsc w organizmie. Złośliwe guzy komórek tucznych mogą rozprzestrzeniać się do węzłów chłonnych, wątroby, śledziony i szpiku kostnego. Guzy komórek tucznych są najczęściej spotykanymi guzami psów, stanowiącymi około 20 % wszystkich guzów skórnych.

Guzy komórek tucznych występują jako jeden z trzech typów:

• Dobrze zróżnicowane
• Umiarkowanie zróżnicowane
• Słabo zróżnicowane

Klasyfikacja powyższa odnosi się do tego, jak blisko komórki tuczne guza przypominają normalne komórki tuczne, a ostatecznie odnosi się do biologicznego zachowania guza lub jego skłonności pozostawania w miejscu lub rozprzestrzeniania się po organizmie.

Dobrze zróżnicowane

• Komórki dobrze zróżnicowanych guzów komórek tucznych dokładnie przypominają normalne komórki tuczne.
• Dobrze zróżnicowane guzy komórek tucznych są skłonne do pozostawania w miejscu i mają łagodne zachowanie biologiczne.

Słabo zróżnicowane

• Słabo zróżnicowane guzy komórek tucznych mogą być trudne do zidentyfikowania jako komórki tuczne bez specjalnego zabarwienia preparatu.
• Słabo zróżnicowane guzy komórek tucznych mają tendencję do rozprzestrzeniania się w organizmie i posiadają złośliwe zachowanie biologiczne.

Umiarkowanie zróżnicowane

Ten typ mieści się pomiędzy dobrze a słabo zróżnicowanymi.

Przyczyna  powstawania guzów komórek tucznych jest nieznana. Guzy komórek tucznych zostały przeniesione eksperymentalnie przy użyciu ekstraktu guza sugerującego możliwe pochodzenie wirusowe, lecz ta hipoteza pozostaje nie udowodniona. Psy, u których rozwijają się guzy komórek tucznych, są często starsze (zazwyczaj 8-9 letnie), ale guzy komórek tucznych mogą wystąpić u psów w każdym wieku. Rasy, które wydają się być podatne, to boksery, boston teriery, bulteriery, bullmastiffy, setery angielskie i golden retrievery. Samce i samice są narażone na równi.

Guzy komórek tucznych ogólnie dobrze reagują na leczenie. Dobrze zróżnicowane guzy komórek tucznych w skórze często mogą być z powodzeniem usunięte za pomocą szerokiego wycięcia chirurgicznego. Mające mniej wspólnego, słabo zróżnicowane guzy komórek tucznych mogą powodować poważny obrzęk i lokalny stan zapalny i mają tendencję do rozprzestrzeniania się po całym organizmie. Te agresywne guzy są znacznie trudniejsze do skutecznego leczenia i często prowadzą do śmierci. Guzy komórek tucznych, które występują w obszarach wokół ust, odbytu i narządów płciowych, są zazwyczaj bardziej agresywne i mają gorsze rokowania niż te, które występują gdzie indziej w skórze.

Wygląd może być różnorodny, ale guzy komórek tucznych są zazwyczaj okrągłymi, wypukłymi guzkami w skórze. Mogą być pokryte sierścią lub wyłysiałe, a zaatakowana skóra może być zaczerwieniona, owrzodziała i może krwawić. Guzy komórek tucznych mają specyficzną charakterystykę rozrostu i kurczenia się szybko i w krótkich okresach, co jest spowodowane uwalnianiem związków chemicznych, wywołujących stany zapalne, z komórek tucznych guza, przy niewielkim urazie psychicznym. U zwierząt z guzami komórek tucznych śledziony lub przewodu pokarmowego obserwuje się kliniczne objawy braku apetytu, wymiotów, bólów brzucha i czarnego smolistego stolca.

Wiele guzów, zarówno łagodnych jak i złośliwych, może atakować skórę psów. Najczęściej spotykanymi są:

• Guzy komórek tucznych, guzy gruczołów łojowych, guzy gruczołów potnych, mięsaki tkanki miękkiej (guzy tkanki łącznej) i czerniak u psów
• Niektóre zakażenia skóry mogą przypominać guzy komórek tucznych, jako że oba schorzenia mogą powodować wypukłe zaczerwienione, ropiejące lub krwawiące guzkowate zmiany chorobowe na skórze. Zakaźne choroby skóry powodowałyby liczne zmiany chorobowe i dotykałyby rozległych obszarów skóry, często brzucha i innych słabo owłosionych obszarów.
• Mięsak limfatyczny może również powodować wielorakie, wypukłe, zaczerwienione, guzkowate zmiany chorobowe w skórze.
• Dla rozpoznania tych chorób potrzebne jest dokładne badanie fizyczne oraz cienkoigłowe pobranie próbki z podejrzanych zmian chorobowych.  

3. Rozdział: Diagnoza szczegółowa

Badania diagnostyczne są potrzebne, by rozpoznać guza komórek tucznych oraz aby wykluczyć inne choroby, które mogą dawać podobne objawy.

• Lekarz weterynarii będzie miał pełną historię choroby i przeprowadzi gruntowne badanie fizyczne zwierzęcia.
• Może być wykonane cienkoigłowe pobranie próbki i cytologiczna ocena guzka. W tym badaniu lekarz weterynarii używa typowej strzykawki i igły, pobiera nieco komórek z guzka, które są badane pod mikroskopem lub są przekazane do laboratorium do oceny przez lekarza weterynarii patologa. Ta procedura pomaga odróżnić nie nowotworowy proces zapalny od procesu nowotworowego (guza) i pomoże określić podstawowy typ komórek guza.
• Pełna liczba leukocytów (CBC lub hemogram) mogą być wykonane w celu oceny pod kątem niedokrwistości, zakażenia lub niskiej liczby płytek krwi. Jest to przydatna analiza badań dla oceny ogólnego zdrowia zwierzęcia.

W bardzo rzadkich przypadkach znajduje się krążące komórki tuczne u zwierząt z chorobą układową komórek tucznych.

• Profil biochemiczny może być wykonany w celu określenia ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia oraz do oceny wpływu guza komórek tucznych na inne organy organizmu, jak wątroba i śledziona.
• Analiza moczu może być przeprowadzona w celu oceny ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia, oceny funkcjonowania nerek i sprawdzenia obecności zakażenia dróg moczowych. Mocz może być pobrany przez wychwycenie pewnej ilości do pojemnika podczas normalnego oddawania moczu przez zwierzę, poprzez włożenie cewnika moczowego, lub poprzez wprowadzenie igły przez ścianę brzucha do pęcherza moczowego w celu pobrania próbki moczu.
• Grubowarstwowy rozmaz krwi może być wykonany dla poszukiwania rzadkich krążących komórek tucznych. W tym badaniu białe krwinki są zagęszczane w badanej próbce krwi techniką wirowania, a patolog weterynaryjny bada pod mikroskopem zabarwiony rozmaz tych komórek poszukując krążących komórek tucznych.
• Zdjęcia rentgenowskie brzucha mogą być wykonane aby ocenić powiększenie narządów w jamie brzusznej takich, jak wątroba i śledziona. Jeśli w profilu biochemicznym zostały stwierdzone nieprawidłowości, lekarz weterynarii może zalecić wykonanie prześwietlenia jamy brzusznej, aby szukać rozprzestrzeniania się raka.
• Może być zalecane USG jamy brzusznej (lub sonogram) do oceny organów takich, jak wątroba, śledziona, nerki i węzły chłonne, które mogą być dotknięte rozprzestrzeniającym się guzem komórek tucznych. Z tą procedurą można być skierowanym do specjalisty weterynaryjnego. Podczas badania próbnik ulokowany na skórze brzucha wysyła fale dźwiękowe, które odbijają się od narządów wewnątrz jamy brzusznej wytwarzając obraz na monitorze. USG pozwala ocenić wewnętrzną strukturę narządu, jak również jego kształt i rozmiar i może umożliwić identyfikację guzków wewnątrz narządów, które mogą stanowić o rozprzestrzenianiu procesu nowotworowego.
• Do oceny rozprzestrzeniania się choroby komórek tucznych może być zalecane cienkoigłowe pobranie próbki szpiku kostnego. Używane są strzykawki i specjalne igły do szpiku kostnego do pobrania niewielkiej próbki z biodra lub barku, a pobrany materiał jest badany pod mikroskopem przez patologa weterynaryjnego. Procedura ta jest wykonywana przy zastosowaniu sedacji i miejscowego znieczulenia w celu zapobiegania bólowi.
• Do oceny rozprzestrzeniania się choroby komórek tucznych może być zalecane cienkoigłowe pobranie próbki śledziony. Aby uzyskać małą próbkę komórek ze śledziony wykorzystywane są typowe strzykawki i igły przy równoczesnym USG jamy brzusznej. Pobrany materiał jest badany pod mikroskopem przez patologa weterynaryjnego by ocenić obecność złośliwych komórek tucznych. Kontrolowanie procedury przy pomocy USG minimalizuje ryzyko dla pacjenta. Procedura ta może być wykonywana przy zastosowaniu sedacji tak, aby pies nie poruszył się nieumyślnie podczas pobierania próbki.
• Biopsja i histopatologia powinny być przeprowadzone na próbkach każdego guza lub węzła chłonnego, jaki był usuwany ze zwierzęcia podczas zabiegu chirurgicznego. Lekarz weterynarii wysyła chirurgicznie usunięte próbki do laboratorium, gdzie patolog określa, czy proces jest zapalny, czy nowotworowy, a w przypadku guza typ zaistniałej komórki oraz czy guz jest łagodny, czy złośliwy. Patolog również oceni, czy guz został całkowicie usunięty. Szerokie chirurgiczne wycięcie guza komórek tucznych jest istotne ponieważ niektóre komórki guza mogą przerastać przez otaczające tkanki nie będąc widocznymi gołym okiem. Patolog zaszereguje również guza.
  Guzy komórek tucznych są klasyfikowane następująco:
  Stopień I (dobrze zróżnicowane)
  Stopień II (umiarkowanie zróżnicowane)
  Stopień III (słabo zróżnicowane)
• Sklasyfikowanie jest bardzo ważne w prawidłowej diagnozie i postepowaniu z guzami komórek tucznych ponieważ guzy te mają zmienne zachowanie biologiczne. Na przykład lekarz weterynarii może zalecić uważną obserwację dla psa ze stopniem I guza komórek tucznych, który wygląda na całkowicie usunięty, ale może zalecić skierowanie do onkologa weterynaryjnego dla psa ze stopniem III guza komórek tucznych. 

4. Rozdział: Leczenie szczegółowe

W zależności od stopnia zróżnicowania guzy komórek tucznych często mogą być z powodzeniem leczone. Leczenie guzów komórek tucznych może zawierać jedną lub więcej następujących procedur:

• Chirurgia. W tej skutecznej metodzie leczenia dla wielu guzów komórek tucznych szerokie wycięcie chirurgiczne usuwa jeden do dwóch cali normalnie wyglądającej tkanki we wszystkich trzech kierunkach wokół guzów komórek tucznych sklasyfikowanych w stopniu I lub II. Może to być wszystko, co jest konieczne do skutecznego leczenia.
  U psów ze szczególnie dużymi guzami lub guzami umiejscowionymi w obszarach ciała trudnych do obróbki chirurgicznej wskazane może być skierowanie do specjalisty w chirurgii weterynaryjnej.
  Chirurg powinien także usunąć wszystkie rozszerzone węzły chłonne w rejonie guza ponieważ guz może się rozprzestrzeniać na te lokalne węzły chłonne. Jeśli którykolwiek z usuniętych węzłów chłonnych zawiera komórki guza, konieczna będzie chemoterapeutyczna kontynuacja leczenia.
  Psy, którym niepełnie usunięto guza, powinny być skierowane do onkologa weterynaryjnego na konsultacje w sprawie dodatkowych opcji leczenia. Niektóre guzy z klasy II i wszystkie z klasy III zachowują się w sposób złośliwy i mogą wymagać chemoterapii do zarządzania chorobą.
  Dla psów z guzem komórek tucznych sklasyfikowanym w stopniu I pełne wycięcie chirurgiczne daje doskonałą prognozę, że ponad 90 % poddanych operacji psów żyje bez choroby przez następne 4 lata.
  Dla psów z guzem komórek tucznych sklasyfikowanym w stopniu II istnieje szerokie spektrum zachowania biologicznego, lecz około 50 % poddanych operacji psów żyje przez następne 4 lata bez nawrotu guza.
  Dla psów z guzem komórek tucznych sklasyfikowanym w stopniu III poddanych jedynie procedurze chirurgicznej prognozowanie jest niskie, a mniej niż 10 % poddanych operacji psów przeżywa przez następne 4 lata. Często jest niemożliwe całkowite usunięcie guza sklasyfikowanego w stopniu III.
• Radioterapia. Wiązka promieniowania skierowana jest na guza lub na obszar ciała, z którego guz był usunięty chirurgicznie. Zwierzę będzie prawdopodobnie skierowane do specjalistycznej kliniki lub na uczelnię, ponieważ specjalistyczne leczenie jest dostępne tylko w wybranych placówkach. Radioterapia może być zalecana do zmniejszania rozmiarów dużych guzów, które pierwotnie nie mogły być poddane jedyne wycięciu chirurgicznemu. Chirurgiczne wycinanie takich guzów może być możliwe do wykonania po ich skurczeniu się w wyniku radioterapii.
  Radioterapia może być także zalecana po zabiegu chirurgicznym, kiedy zostanie uznane, iż usunięcie guza było niekompletne, w oparciu o raport patologa że komórki guza były zaobserwowane na obrzeżach próbki. Radioterapia może być bardzo skutecznym leczeniem po niekompletnym usunięciu guzów klasy I i II ze wskaźnikiem sięgającym 90-95 % w ciągu pięciu lat. Radioterapia może być również stosowana w powiązaniu z chirurgią i chemoterapią w leczeniu zwierząt z guzem komórek tucznych sklasyfikowanym w stopniu III. W takiej sytuacji czas życia zwierząt dotkniętych chorobą może być wydłużony, a jakość ich życia ulegnie poprawie.  
• Chemioterapia może być zalecana dla zwierząt z guzami komórek tucznych posiadających już przerzuty, lub z guzami mającymi duży potencjał do przerzutów (stopień III guzów komórek tucznych). Lekarz weterynarii najprawdopodobniej da skierowanie do specjalisty z zakresu onkologii weterynaryjnej, jeśli pies wymaga chemioterapii. Wiele różnych leków chemoterapeutycznych było stosowane do leczenia zwierząt dotkniętych guzem komórek tucznych, takich jak Vinblastine, Lomustine (CCNU), Prednisone i Cyclophosphamide.
  Leki stosowane w chemioterapii mają potencjalnie poważne oddziaływanie toksyczne i mogą być podawane wyłącznie przez lekarza weterynarii doświadczonego w ich stosowaniu.
  Powodzenie chemioterapii w leczeniu zwierząt dotkniętych złośliwym guzem komórek tucznych jest mieszane i generalnie chemioterapia powinna być postrzegana jako paliatywna, co oznacza, że poprawi zwierzęciu jakość życia i wydłuży jego czas życia.
  Guzy komórek tucznych zawierają kilka chemicznych mediatorów stanu zapalnego, które mogą powodować niepożądane reakcje u zwierzęcia, czy to w powiązaniu z samym guzem, czy kiedy komórki guza zginą podczas chemioterapii i uwolnią te mediatory stanu zapalnego. Potencjalnie niepożądane skutki obejmują owrzodzenie żołądka, ogólny świąd, oraz w nadzwyczajnych przypadkach masowe uwalnianie mediatorów stanu zapalnego z potencjalnie śmiertelną reakcją alergiczną zwaną anafilaksją (anaphylaxis). Aby przeciwdziałać skutkom działania mediatorów stanu zapalnego uwalnianych przez guza komórek tucznych przewidziane jest podawanie zwierzęciu dodatkowych leków. Leki te zawierające anti-histaminy jak Diphenhydramine, H2-blokery jak Cimetidine, Ranitidine czy Famotidine oraz środki powlekające wrzód jak Sucralfate. 

5. Rozdział: Kontynuacja leczenia

Optymalne leczenie zwierzęcia wymaga zarówno opieki domowej jak i profesjonalnej opieki weterynaryjnej. Kontynuacja leczenia może mieć istotne znaczenie. Należy administrować całym przepisanym postępowaniem medycznym i kontaktować się z lekarzem weterynarii w przypadku zaistnienia trudności.
Należy ograniczyć zwierzęciu aktywność po jego wyjściu z chirurgii, zwykle 10-14 dni, w celu umożliwienia zagojenia się ran chirurgicznych.
Zwierzę może być poddane 7-10 dniowej kuracji antybiotykowej by zapobiec infekcji, jaka mogłaby się rozwinąć w miejscu, skąd był usuwany guz.
Lekarz weterynarii może zaordynować krótką kurację przeciwzapalną i przeciwbólową. W przypadkach, kiedy radykalna chirurgia była konieczna, lekarz weterynarii może zapisać narkotyczne środki przeciwbólowe. Leki te mogą być podawane doustnie lub w formie opatrunków na wygolonej skórze. Opatrunek jest ulokowany na wygolonych powierzchniach skóry psa, a narkotyk jest powoli wchłaniany w ciągu kilku dni, przynosząc stałą ulgę w bólu.

Pies zazwyczaj musi mieć usunięte ze skóry szwy po 14-21 dniach od zabiegu chirurgicznego, kiedy nastąpiło zagojenie ran.
Raport biopsji patologa weterynaryjnego pomoże lekarzowi weterynarii (często w konsultacji z onkologiem weterynaryjnym) zadecydować, czy pies wymaga dodatkowego leczenia, jak chemioterapia lub radioterapia.
Nawet jeśli nie jest zalecona kontynuacja leczenia, zwierzę powinno być sprawdzane w regularnych odstępach czasu w zakresie nawrotu lub rozprzestrzeniania się guza komórek tucznych. Kontynuacyjne badania psów dotkniętych guzem komórek tucznych są zalecane co 2-3 miesiące w pierwszym roku, a następnie co 6 miesięcy. Lekarz weterynarii ma pełną historię i przeprowadzi gruntowne badanie fizyczne w trakcie ponownej oceny, a także może wykonać rozmaz górnej warstwy skrzepu krwi, by sprawdzić obecność krążących komórek tucznych.  
Powinno się rutynowo badać psa na oznaki nawrotu w miejscu usunięcia guza albo na powstawanie nowych guzków. Niestety, psy, u których rozwinął się jeden guz komórek tucznych, mogą mieć tendencję do rozwoju nowych guzów w ciągu całego swojego życia. Jeśli wykryje się jakiś guzek skórny, trzeba się skontaktować z lekarzem weterynarii na wizytę dla ponowienia oceny.
Oznaki, które mogą wskazywać na rozprzestrzenianie się guza komórek tucznych, mogą obejmować spadek aktywności, zmniejszenie apetytu, wymioty lub biegunkę. Jeśli zauważy się którykolwiek z tych objawów, trzeba się skontaktować z lekarzem weterynarii, aby ustalić harmonogram wizyt do ponownej oceny.
Jeśli zwierzę było poddane radioterapii lub chemioterapii, onkolog weterynaryjny poinstruuje o właściwej procedurze dalszego leczenia.